આજના સમયમાં મોટા ભાગના લોકો માત્ર પોતાના માટે જ જીવે છે. પરંતુ ખુબ ઓછા લોકો એવા છે જે પોતાનું જીવન બીજા માટે ખર્ચી નાખે છે. આવા જ એક વ્યક્તિ છે લુધિયાણાના હરિઓમ જિંદાલ. લાખોનો ધંધો છોડીને આ વ્યક્તિ વર્ષોથી પોતાના શૈક્ષણિક જ્ઞાન દ્વારા ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતા ગરીબ બાળકોને મફતમાં ભણાવી રહ્યો છે.
વ્યવસાયે વકીલ એવા હરિઓમ માત્ર એ જ પ્રયાસ કરી રહ્યા છે કે ઝૂંપડપટ્ટીના બાળકોની પ્રતિભા સંસાધનોના અભાવે મરી ન જાય. તેને પણ ભણવાનો અને આગળ આવવાનો અધિકાર છે. આ માટે તેઓ માત્ર ઝૂંપડપટ્ટીમાં જતા જ નથી, પરંતુ બાળકોના હાથમાંથી કચરો છીનવીને તેમને પુસ્તકો આપે છે અને જ્ઞાન આપે છે.
લુધિયાણામાં 9 જૂન, 1966 ના રોજ જન્મેલા હરિઓમ જિંદાલનું બાળપણ સામાન્ય બાળકોની જેમ વીત્યું હતું. પિતા સુદર્શન જિંદાલ વ્યવસાયે વેપારી હતા. દરેક પિતાની જેમ તેઓ પણ પોતાના બાળકને સારું જીવન આપવા માંગતા હતા, પરંતુ બિઝનેસમાં ખોટ જવાને કારણે તેમને અચાનક ફિરોઝપુર શિફ્ટ થવું પડ્યું.
જેથી હરિઓમનું દસમા ધોરણ સુધીનું શિક્ષણ ગામમાં જ થયું હતું. પરંતુ આગળ જતા તેણે પોતાનો અભ્યાસ ચાલુ રાખ્યો અને ગામ છોડીને સ્નાતક શિક્ષણ માટે ચંદીગઢની કોલેજમાં પ્રવેશ મેળવ્યો અને જીવનમાં આગળ વધ્યા. હરિઓમ કહે છે કે આ સમય તેના માટે ખુબ મુશ્કેલ હતો. પરિવારનો ધંધો બરબાદ થઈ ગયો. પિતા આર્થિક સંકટનો સામનો કરી રહ્યા હતા.
આવી સ્થિતિમાં પરિવારને કેવી રીતે મદદ કરવી એ તેની સામે મોટો પ્રશ્ન હતો. આ માટે તેમણે શરૂઆતમાં ઘણી નાની મોટી નોકરીઓ કરી. ઓછામાં ઓછા પૈસા ખર્ચ્યા અને બાદમાં આંતરરાષ્ટ્રીય શિપિંગનો ધંધો શરૂ થયો. ધીમે ધીમે તેના પરિવારની ગાડી પાટા પર આવી. બધું પહેલા જેવું જ લાગતું હતું, પરંતુ હરિઓમ કંઈક અલગ કરવા માંગતા હતા.
હરિઓમ કહે છે, હું ઘણી વાર એ વિચારીને પરેશાન થતો હતો કે મારી પાસે તો માતા પિતા હતા. કેટલીક સમસ્યાઓ હતી, પરંતુ મારી પાસે અભ્યાસ માટે સાધનો હતા. પરંતુ એવા બાળકોનું શું કે જેમના માતા પિતા નથી. જેમની પાસે ભણવા માટે સાધનો નથી એવા બાળકો કેવી રીતે ભણશે. તેઓ પોતાની કુશળતા કઈ રીતે આગળ લાવશે.
હરિઓમે જણાવ્યું કે આ જ કારણ હતું મેં ધંધો છોડી દીધો અને 44 વર્ષની ઉંમરે કાયદાનો અભ્યાસ શરૂ કર્યો, જેથી હું ઝૂંપડપટ્ટીના બાળકોને શિક્ષિત કરી શકું અને તેમને તેમના અધિકારોથી વાકેફ કરી શકું. હવે હું ઝૂંપડપટ્ટીના બાળકો માટે છ શાળાઓ ચલાવવા માટે સક્ષમ છું, જેમાં સેંકડો બાળકો અભ્યાસ કરે છે. આમાંના મોટાભાગના બાળકો છે જે ઝૂંપડપટ્ટીમાં કચરો ઉપાડતા હતા. તેણે ક્યારેય શાળાનો દરવાજો પણ જોયો ન હતો.
હરિઓમ ઝૂંપડપટ્ટીના બાળકો માટે જે ઉમદા કાર્ય કરી રહ્યા છે તેના કરતા વધારે ખાસ છે તેમની ભણાવવાની રીત. તેણે બાળકો માટે એક વિશેષ પુસ્તક (જ્ઞાન દ્વારા સશક્તિકરણ) તૈયાર કર્યું છે. જેના દ્વારા તે બાળકોને A ફોર એપલ નહીં પણ A ફોર એડમિનિસ્ટ્રેશન, બી ફોર બોલ નહિ પણ બેલે, સી ફોર કેટ નહિ પણ કોન્સ્ટિટ્યુશન શીખવે છે .
હરિઓમ સમજાવે છે કે આ રીતે ભણાવવાના બે મોટા ફાયદા છે. પ્રથમ બાળકો શિક્ષિત બને છે અને બીજું તેઓ સમાજ પ્રત્યે જાગૃત બને છે. ઉપરાંત બાળકોને વહીવટ શું છે, બંધારણ શું છે તે જાણવા મળે છે. હરિઓમ બાળકોને કોમ્પ્યુટર ઓપરેટ કરતા પણ શીખવે છે. આ માટે તેણે એક કોમ્પ્યુટર સેન્ટર ખોલ્યું છે, જ્યાં ઝૂંપડપટ્ટીના બાળકો મફતમાં કોમ્પ્યુટર ઓપરેટ કરવાનું શીખે છે.
હરિઓમનું કામ હવે દેખાઈ રહ્યું છે. તેમના દ્વારા શીખવવામાં આવેલા બાળકો સારું અંગ્રેજી બોલે છે. ઘણા બાળકોને તેમની પ્રતિભા માટે વિવિધ મંચ પર સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. હરિ ઓમ જિંદાલ ઝૂંપડપટ્ટીના બાળકો માટે સખત મહેનત કરે છે, તે કહે છે કે સારું કામ કરવા માટે પૈસા કરતાં વધુ સારા મનોબળની જરૂર છે. દૃઢ મનોબળના દમ પર સૌથી મોટા પર્વતને તોડી શકાય છે. અમારું નાનું પગલું ઘણા લોકોના જીવન બચાવી શકે છે.
